Το τελευταίο διάστημα και μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου για την 6ήμερη εργασία στην Ελλάδα ακούμε και διαβάζουμε συνεχώς την φράση “Η Ευρώπη δοκιμάζει την 4ήμερη εργασία και στην Ελλάδα νομοθετήθηκε η 6ήμερη”. Γράφονται εκατοντάδες άρθρα με ακριβώς αυτό το περιεχόμενο, να παρουσιαστεί δηλαδή η επέκταση του εργάσιμου χρόνου, η μη αναγνώριση των υπερωριών, η εντατικοποίηση, η ελαστικοποίηση και το γενικότερο τσάκισμα των δικαιωμάτων της εργατικής τάξης ως μία ιδιαιτερότητα της Ελλάδας ως το αποτέλεσμα της ιδεοληψίας της παρούσας κυβέρνησης. Πρωτοστάτες, φυσικά, σε αυτή την επιχειρηματολογία είναι οι δυνάμεις της σοσιαλδημοκρατίας αλλά και της ακροδεξιάς.

Για να ξεκινήσουμε την συζήτηση γύρω από την 4ήμερη εργασία και την πιλοτική ή όχι εφαρμογή της σε άλλες χώρες, το πρώτο και βασικότερο στοιχείο που πρέπει να κρατήσουμε είναι ότι όλες οι περιπτώσεις διαθέτουν ένα κοινό χαρακτηριστικό. Αυτό που μετράνε για να κρίνουν την επιτυχία ή όχι του πειράματος είναι η παραγωγικότητα της εργασίας. Το ερώτημα που θέτουν είναι σαφές “μπορούμε να αυξήσουμε την παραγωγικότητα της εργασίας  χωρίς βέβαια να επιστρέφουμε αυτή την αύξηση στους εργαζόμενους?”.

Σε ένα μεγάλο σχετικό πείραμα που πραγματοποιήθηκε πριν λίγα χρόνια στην Βρετανία και στο οποίο ένα δείγμα εργαζομένων, κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών, δούλευαν 4 ημέρες την εβδομάδα και 8.5 ώρες την ημέρα, οι εκθέσεις των αποτελεσμάτων ανέφεραν τα εξής:

• Η παραγωγικότητα αυξήθηκε κατά 1.4%
• Αρκετοί εργαζόμενοι αναζητούσαν να βελτιώσουν τις δεξιότητες τους στον “ελεύθερο χρόνο” τους.
• Οι περισσότεροι εργαζόμενοι έδειξαν μεγαλύτερη προθυμία να γίνουν πιο αποδοτικοί.
• Εμφανίστηκε μείωση κατα 65% στις αναρρωτικές άδειες
• Μειώθηκαν οι παραιτήσεις κατά 57%

Παρατήρησαν λοιπόν ότι ανέβηκε αισθητά η αποδοτικότητα της εργασίας κατά την διάρκεια της εργάσιμης ημέρας αλλά και ότι ο χαμένος χρόνος εργασίας καλύφθηκε άμεσα από την μισάωρη επέκταση της εργάσιμης ημέρας και έμμεσα από το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι έπαιρναν λιγότερες άδειες και δούλευαν και στον ελεύθερο χρόνο τους στην προσπάθεια να βελτιώσουν την απόδοση τους ώστε να καταφέρουν να συμπιέσουν την ίδια δουλειά σε λιγότερο χρόνο. Άρα τα πρώτα δείγματα γραφής ήταν επιτυχημένα, οι εργαζόμενοι παρήγαγαν περισσότερο και πληρώνονταν το ίδιο, χωρίς να πληρώνονται υπερωριακή αμοιβή για το επιπλέον μισάωρο και με ταυτόχρονη μείωση των λειτουργικών εξόδων της εταιρείας.

Παρόμοια είναι τα αποτελέσματα από αντίστοιχα πειράματα που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια και σε άλλες χώρες όπως η Ισλανδία, η Ισπανία, η Πορτογαλία και το Βέλγιο. Συγκεκριμένα στο Βέλγιο, που οι εν Ελλάδι υποστηρικτές των εν λόγω “καινοτομιών” έχουν κάνει σημαία, ήδη θεσπίστηκε η δυνατότητα 4ήμερης εργασίας με ταυτόχρονη βέβαια αύξηση της εργάσιμης ημέρας έως και κατά 1.5 ώρα. Άρα οι εργαζόμενοι θα μπορούν να δουλεύουν μέχρι και 9.5 ώρες τη μέρα και όχι απλά να μην πληρώνονται παραπάνω σε περίπτωση που αυξάνεται η παραγωγικότητα αλλά να μην πληρώνονται ούτε καν την προσαυξημένη υπερωριακή αμοιβή για τις ώρες εργασίας πέραν του 8ώρου όπως ίσχυε πριν. Όλα αυτά βέβαια, ο βελγικός νόμος προβλέπει, ότι θα γίνονται μετα απο συνεννόηση μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου. Όλοι γνωρίζουμε πώς εφαρμόζεται αυτή η “συνεννόηση” στην πραγματική ζωή. Ποια είναι τελικά η διαφορά του βελγικού νόμου από τον νόμο Χατζηδακη που το εργατικό κίνημα της χώρας αντιπάλεψε με νύχια και με δόντια και ακόμα παλεύει για την μη εφαρμογή του? Απλά στο Βέλγιο η εργάσιμη ημέρα αυξάνεται κατά 1.5 ώρα και όχι κατά 2 ώρες όπως με τον νόμο Χατζηδάκη. Μάλλον αυτό το μισάωρο είναι η διαφορά μεταξύ της κυβέρνησης και της Ελλάδας που ονειρεύεται ο ΣΥΡΙΖΑ, η ΝΕΑΡ, το ΠΑΣΟΚ και ο Βελόπουλος.

Έχουμε παραδείγματα και απο την εφαρμογή του 4ημερου στην χώρα μας. Στην ελεγκτική εταιρεία PwC, τον Απρίλιο που μας πέρασε, ανακοίνωσαν στους εργαζόμενους του ελεγκτικού τμήματος και μόνο αυτούς που είναι υποχρεωμένοι να παρακολουθουν μαθήματα και να δίνουν εξετάσεις για κάποιες υποχρεωτικές πιστοποιήσεις, οτι θα εργάζονται 4 μέρες και 32 ωρες την εβδομάδα για 6 μήνες τον χρόνο, από Ιούλιο μέχρι Δεκέμβριο. Φυσικά, η διοίκηση προσπάθησε να παρουσιάσει την συγκεκριμένη απόφαση ως παροχή και ως σημαντική πρωτοβουλία υπέρ των εργαζομένων. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι τα μαθήματα για τις πιστοποιήσεις αρχισαν να πραγματοποιούνται απογεύματα και Σαββατοκύριακα, με αποτέλεσμα η εταιρεια να μην είναι υποχρεωμένη ούτε να πραγματοποιεί τα μαθήματα εντός εργάσιμου χρόνου και να χάνει από παραγωγικότητα αλλά ούτε και να πληρώνει υπερωριακες αμοιβές για την παρακολουθηση τους. Επίσης κατήργησε τις εκπαιδευτικες άδειες που λάμβαναν οι συγκεκριμένοι εργαζόμενοι καθώς τώρα είχαν άπλετο “ελεύθερο” χρόνο να παρακολουθήσουν τα μαθήματα. Με άλλα λόγια οι εργαζόμενοι αναγκάστηκαν να βγάζουν δουλειά 5 ημερών σε 4 και την υπόλοιπη εβδομάδα να παρακολουθούν μαθήματα χωρίς να πληρώνονται παραπάνω και χωρίς να πληρώνονται υπερωριακες αμοιβές.

Τελικά όλα καταλήγουν σε ένα καθαρό συμπέρασμα. Αυτό που έχει ανάγκη η εργοδοσία δεν είναι ούτε το 4ημερο ουτε το 6ημερο, αλλά η ευελιξία. Οι εργοδότες ζητάνε να έχουν την δυνατότητα, ανάλογα με την περίοδο, με το αντικείμενο εργασίας, με τις εφήμερες ή μακροπρόθεσμες ανάγκες τους κτλ. να βάζουν τον εργαζόμενο να δουλεύει όποτε και για όσο τον χρειάζονται χωρίς να τους περιορίζει κανένα πενθήμερο και κανένα 8ωρο χωρίς να επιστρέφουν στους εργαζόμενους την αύξηση της παραγωγικότητας και χωρίς να πληρώνουν υπερωριακές αμοιβές.

Μόνο κοιτάζοντας τον κλάδο της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών, στον οποίο και δραστηριοποιούμαι, μπορούμε να βρούμε άπειρα παραδείγματα που επιβεβαιώνουν τα παραπάνω. Οι εργαζόμενοι του κλάδου πραγματοποιούν χιλιάδες ώρες απλήρωτης υπερωριακής εργασίας, στην προσπάθεια τους να μην χαθούν τα deadlines. Πολλές φορές το επιχείρημα που χρησιμοποιείται είναι ότι δεν ζητήθηκε από την εργοδοσία να δουλέψεις παραπάνω, μόνος σου το αποφάσισες. Λες και οι εργαζόμενοι επιλέγουν ελεύθερα να μην έχουν ελεύθερο χρόνο, να μην βλέπουν τις οικογένειες και τους φίλους τους χωρίς να τους πιέζει ο μεγάλος φόρτος εργασίας, τα deadlines και ο κίνδυνος κακής αξιολόγησης ή και απόλυσης. Εκατοντάδες εταιρείες του κλάδου, εκμεταλλευόμενες τροποποιητικές συμβάσεις, σταμάτησαν να θεωρούν το διάλειμμα ως χρόνο εργασίας με αποτέλεσμα ένα μεγάλο κομμάτι του κλάδου να εργάζεται 8.5 ώρες με τις ίδιες απολαβές. Χιλιάδες επίσης εργαζόμενοι χρησιμοποιούν τον ελεύθερο χρόνο τους για να βελτιώσουν τις δεξιότητες τους ώστε να μπορούν να ακολουθήσουν τα σφιχτά προγράμματα. Μέσα στο πλαίσιο της ευελιξίας είναι και το λεγόμενο stand by που έχει επιβληθεί στην πλειοψηφία του κλάδου και μεταφράζεται σε χιλιάδες ώρες απλήρωτης εργασίας. Η ευελιξία στον κλάδο φαίνεται και στην χρήση της τηλεργασίας, που οδηγεί μεγάλο κομμάτι των εργαζομένων να μην παίρνουν αναρρωτική άδεια αλλά να δουλεύουν από το σπίτι.

Το ερώτημα που προκύπτει είναι “γιατί πολλές δυνάμεις που είτε δρουν μέσα στο κίνημα είτε έξω από αυτό, μας καλούν να ελπίζουμε στο ευρωπαϊκό όνειρο του 4ήμερου?”. Δεν γνωρίζουν αυτά που αναφέρθηκαν προηγουμένως? Φυσικά και τα γνωρίζουν, αλλά προσπαθούν να πείσουν τους εργαζόμενους να μην επιλέξουν τον δρόμο της οργάνωσης και της διεκδίκησης, τον δρόμο της μαζικοποίησης των σωματείων, τον δρόμο του αγώνα, αλλά να εναποθέσουν τις ελπίδες τους σε κυβερνητικές εναλλαγές. Τελικά ποιοι είναι αυτοί που μπορούν να έχουν ουσιαστικές νίκες? Όσοι περιμένουν να αλλάξει μια κυβέρνηση ή όσοι αγωνίζονται οργανωμένα και αποφασιστικά όπως οι μεταλλωρύχοι στην Χαλκιδική που μέσα από τον ηρωικό τους αγώνα  κέρδισαν την κατοχύρωση του 8ώρου με ταυτόχρονη αύξηση του μισθού τους και κατοχύρωση των αργιών,  απέναντι στα σχέδια της εργοδοσίας που ήταν ακριβώς η 4ήμερη εργασία μέχρι και 12 ώρες την ημέρα?

Εμείς, επιλέγουμε τον δρόμο του αγώνα και την διεκδίκηση συλλογικών συμβάσεων που θα προβλέπουν 7ωρο 5ήμερο 35ωρο, με πραγματική μείωση του εργάσιμου χρόνου, αυξήσεις στους μισθούς και σύγχρονα εργατικά δικαιώματα για όλους.