«ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΔΙΚΑΤΑ»
_________________
Σε πέντε περίπου μήνες θα συμπληρωθούν 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821. Καλό είναι να θυμόμαστε το λόγο του μεγάλου επαναστάτη Ρήγα Φεραίου. Έλεγε: «Συλλογάται καλά, όποιος συλλογάται ελεύθερα».
Η γνώμη μου είναι ότι στην εποχή μας ο λόγος αυτός θα πρέπει να συμπληρωθεί. Να λέμε:
«Συλλογάτε καλά, όποιος συλλογάτε ελεύθερα και με γνώση.»
Προσέξτε: Γνώση, όχι πληροφορία. Η πληροφορία δεν είναι γνώση.
Προτάσσω ένα ιστορικό γεγονός. Αναδεικνύει και αποδεικνύει την ταξική αλληλεγγύη των αστικών τάξεων.
Η γαλλική επανάσταση του 1789 είχε ηγέτιδα δύναμη την αστική τάξη. Γεννήθηκε και ανδρώθηκε στα πλαίσια του φεουδαρχικού συστήματος. Πραγματοποίησε το ιστορικό της καθήκον, έχοντας την ενεργό σύμπραξη των αβράκωτων. Συντάχθηκαν κάτω από τη σημαία της.
Ο γαλλοπρωσικός πόλεμος παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ο Γάλλοι ηττήθηκαν. Οι Πρώσοι βάδιζαν στο Παρίσι. Οι αβράκωτοι, οι προλετάριοι, δηλαδή, του Παρισιού εξεγέρθηκαν. Όχι για να υπερασπιστούν αφηρημένα το Παρίσι, αλλά τα δίκαιά τους. Συνειδητοποίησαν ότι αυτό μπορεί να γίνει μόνο δια της δικής τους εξουσίας. Ύψωσαν, έτσι, την κόκκινη σημαία στο Δημαρχείο της πόλης κι’ άρχισαν οι 71 ημέρες της Παρισινής Κομμούνας.
Η αστική τάξη της Γαλλίας τρόμαξε. Συνειδητοποίησε ότι ο πραγματικός εχθρός της είναι η εργατική τάξη της Γαλλίας. Αν και ηττημένη από τους Πρώσους, προσέφυγε σ’ αυτούς. Ζήτησε να την συνδράμουν. Η Πρωσία δέχτηκε το αίτημα. Απελευθέρωσε περίπου 80.000 αιχμαλώτους Γάλλους στρατιώτες, οι οποίοι, στη συνέχεια, ρίχτηκαν κατά της Κομμούνας του Παρισιού και νικώντας την, πέρασαν από φωτιά και σίδερο την εργατική τάξη του. Αφού το πέτυχε αυτό, η αστική τάξη της Γαλλίας αποδέχτηκε την ήττα της από τους Πρώσους, υπέγραψε συνθήκη και κατέβαλε 600.000 χρυσά φράγκα αποζημίωση. Λέγεται από τους ιστορικούς ότι είναι η πρώτη άξια λόγου συσσώρευση κεφαλαίου για την βιομηχανική ανάπτυξη της Γερμανίας. Αυτό μάλιστα, είναι ταξική αλληλεγγύη.
Εύλογο το ερώτημα, γιατί αυτή η πρόταξη; Η απάντηση είναι πολύ εύκολη και γι’ αυτό απλή. Για να συνειδητοποιηθεί ότι η εργατική τάξη οφείλει να καταστεί τάξη για τον εαυτό της και να εκδηλώνει υπεύθυνα την ταξική της αλληλεγγύη.
Έχει ζόρια η αστική τάξη. Φαίνεται να είναι κυρίαρχη, να καλπάζει ξεσάλωτη. Έχει, όμως, ιστορική γνώση ότι η ταξική πάλη δεν ξορκίζεται με νόμους, ούτε με διατάγματα καταργείται. Γι’ αυτό παίρνει τα μέτρα της.
Η ελληνική αστική τάξη ασφυκτιά στο πλαίσιο του Συντάγματος, που οι πολιτικοί εκπρόσωποί της ψήφισαν το 1975. Δεν το θέλει το άρθρο 22. Ορίζει με την παράγραφο 1 ότι το κράτος λαμβάνει τα προσήκοντα μέτρα για την διασφάλιση της συνδικαλιστικής ελευθερίας και την ανεμπόδιστη άσκηση των συναφών με αυτήν δικαιωμάτων εναντίον κάθε προσβολής τους μέσα στα όρια του νόμου. Δεν θέλει πια τη συνδικαλιστική ελευθερία, ούτε την ανεμπόδιστη άσκηση των συναφών με αυτήν δικαιωμάτων. Όσον αφορά την επιφύλαξη ότι «μέσα στα όρια του νόμου» θ’ ασκείται η ελευθερία αυτή, δεν επιτρέπουν αυτά να την περιορίζουν και πολύ περισσότερο να την καταργούν. Αυτά ως ανάγνωση της διάταξης. Επιζητεί η αστική τάξη να φαίνεται ότι υφίσταται και ασκείται η συνδικαλιστική ελευθερία ως και η ανεμπόδιστη άσκηση των συναφών με αυτήν δικαιωμάτων. Άλλο το φαίνεται κι’ άλλο το τι θέλει. Θέλει τα συναφή με την άσκηση της συνδικαλιστικής ελευθερίας και τα με αυτήν δικαιώματα να είναι γράμμα χωρίς περιεχόμενο.
Δεν θέλει ούτε το άρθρο 12 του Συντάγματος. Ορίζει η παράγραφος 1 ότι οι Έλληνες έχουν το δικαίωμα να συνιστούν ενώσεις και μη κερδοσκοπικά σωματεία, τηρώντας τους νόμους, που ποτέ δεν μπορούν να εξαρτήσουν την άσκηση του δικαιώματος αυτού από προηγούμενη άδεια. Τι δεν θέλει; Δεν θέλει να συνιστούν σωματεία, συνδικαλιστικές, δηλαδή, οργανώσεις οι εργαζόμενοι καθορίζοντας αυτοί και μόνον αυτοί τους όρους λειτουργίας τους.
Οι διατάξεις που αναφέρθηκαν, δεν είναι παραχώρηση. Είναι απόσπαση, που επιτεύχθηκε και εξαιτίας της τότε πολιτικής κατάστασης – έξοδος από τη δικτατορική περίοδο 1967 – 1974. Εκτιμά σήμερα ότι η ιστορική συγκυρία άλλαξε υπέρ της και επιζητεί τρόπους που θα καταστήσουν άδειο πουκάμισο τις σχετικές συνταγματικές διατάξεις. Θα το πετύχει; Η απάντηση μπορεί να δοθεί μόνο από την εργατική τάξη. Ιστορικά, όσες φορές πέτυχε τον σκοπό της η αστική τάξη, τελικό αποτέλεσμα δεν ήταν η κατάργηση της πάλης των τάξεων.
Γιατί όλα αυτά. Γιατί, δηλαδή, η προσπάθεια να καταστεί ένα άδειο πουκάμισο το συνδικαλιστικό δικαίωμα; Όποια απάντηση επιχειρήσει να δώσει ο εργαζόμενος, θα πρέπει να γνωρίζει ο ίδιος και συνολικά η εργατική τάξη ότι η αστική κοινωνία εδράζει τη λειτουργία της στην ανισότητα. Όλα τα αστικά Συντάγματα την κατοχυρώνουν, από το πρώτο, εκείνο της Γαλλικής Επανάστασης του 1789.
Η παρ. 5 του αρθρ 4 του Συντάγματος της χώρας ορίζει ότι οι Έλληνες πολίτες συνεισφέρουν χωρίς διακρίσεις στα δημόσια βάρη ανάλογα με τις δυνάμεις τους. Αναγνωρίζεται ότι οι Έλληνες πολίτες οικονομικά δεν είναι ίσοι. Νομικά είναι ίσοι. Η παράγραφος 2 ορίζει ότι οι Έλληνες και οι Έλληνιδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις. Πρόκειται για τη νομική ισότητα, η οποία χωρίς την οικονομική ισότητα, χιλιάδες χρόνια πριν έγραψε ο Διόδωρος Σικελιώτης, ακυρώνεται. Τίθεται, βέβαια, το ερώτημα, γιατί υπάρχει η οικονομική ανισότητα. Η απάντηση είναι απλή. Επειδή η λειτουργία της αστικής κοινωνίας, όλη η παραγωγική της διαδικασία, εδράζεται στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Οφείλεται στη σχέση του ανθρώπου με τα μέσα παραγωγής. Ο ιδιοκτήτης είναι ο εκμεταλλευτής και ο χειριστής είναι ο εκμεταλλευόμενος. Ο εκμεταλλευτής πληρώνει το μεροκάματο και καρπώνεται την υπεραξία.
Σημειώστε, για να μην υπάρχει παρεξήγηση, η εισφορά στα βάρη ανάλογα με τις δυνάμεις είναι πρόοδος σε σχέση με τη δεκάτη, τον κατακεφαλήν φόρο που ίσχυε στη φεουδαρχική κοινωνία.
Ιστορικά, τα πράγματα δεν ήταν καλύτερα στο παρελθόν. Για να λειτουργήσουν οι εργάτες συνδικαλιστικά, ίδρυαν σωματεία με διακριτό τίτλο το όνομα κάποιου αγίου, τον οποίο αναγόρευαν προστάτη του επαγγέλματός τους. Με το πρόσχημα ότι τιμούν τον άγιο προστάτη τους, πρόβαλαν δικαιώματα και διεκδικούσαν να ικανοποιηθούν. Η παγκόσμια ιστορία επιβεβαιώνει ότι πολλές φορές χρησιμοποιήθηκε το θρησκευτικό ένδυμα για τη διεξαγωγή ταξικών αγώνων. Κορυφαία καταγραφή γίνεται στο έργο του Ένγκελς «Ο πόλεμος των χωρικών».
Στη χώρα μας ρυθμίστηκε νομικά το ζήτημα με ίδρυση σωματείων το 1914, με τον Ν. 281/1914 Είχε προηγηθεί η αναθεώρηση, το 1911, του Συντάγματος. Ήταν αποτέλεσμα του κινήματος στο Γουδί. Τα όργανα, όμως, του κράτους, είχαν δικαίωμα να ελέγχουν της διοικήσεις των σωματείων, ακόμη και να τις παύσουν – όλα τα μέλη ή κάποια. Όχι μόνο να τα παύσουν, αλλά και να τα εκτοπίζουν. Η δίωξη συνδικαλιστικών στελεχών, πρωτοπόρων εργατών, η καταδίκη τους και η εξόρισή τους ήταν πραγματικότητα. Τα γεγονότα, μάλιστα, του ’36 στη Θεσσαλονίκη κατατρόμαξαν την αστική τάξη, η οποία δια των πολιτικών της εκφραστών – Κόμμα Φιλελευθέρων και Λαϊκό Κόμμα – επίσπευσε και επέβαλε στις 6 Αυγούστου του 1936 την δικτατορία του Μεταξά. Και τι δεν έγινε την περίοδο εκείνη. Για ν’ απαλλαγούν από τα σωματεία, ίδρυσαν κρατικά συνδικαλιστικά σωματεία. Η αστική τάξη άλλη μία φορά κατατρόμαξε στα μετά την κατοχή χρόνια. Αν δεν είχε την ταξική αλληλεγγύη της αστικής τάξης της Αγγλίας, η οποία έμπρακτα με στρατό την συνέδραμε, και στη συνέχεια των ΗΠΑ δεν θα είχε νικήσει.
Διώξεις, συλλήψεις, καταδίκες, εκτοπίσεις, εκτελέσεις ήταν στην ημερησία διάταξη. Μέχρι και λήψη πιστοποιητικού κοινωνικών φρονημάτων επέβαλαν για να δουλέψει κάποιος ακόμα και ως καντηλάφτης ή νεκροθάφτης. Για το τι γινόταν στο συνδικαλιστικό κίνημα αρκούν δύο αναφορές. Η εκπαραθύρωση του Γενικού Γραμματέα της Γ.Σ.Ε.Ε. και το δίδυμο Μακρής – θεοδώρου.
Διαχρονικά αυτό γίνεται. Γίνεται, επειδή η ταξική πάλη είναι αποτέλεσμα της ύπαρξης τάξεων στην αστική κοινωνία. Μόνο η τάξη των εκμεταλλευομένων, απαλλοτριώνοντας τους εκμεταλλευτές της, καταργεί, γενικά, τις τάξεις. Όρος είναι η κατάργηση της ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής και η μετατροπή της σε κοινωνική ιδιοκτησία.
Στα μετεμφυλιακά χρόνια, που τάσκιαζε η φοβέρα, το συνδικαλιστικό κίνημα δεν υποτάχθηκε. Έμεινε στην ιστορία η δυναμική των 115 συνεργαζόμενων σωματείων. Αυτά οργάνωναν και συντόνιζαν τους αγώνες. Αυτά αναγνωρίζονταν από τους εργαζομένους ως συνδικαλιστικές οργανώσεις τους. Αυτά αποδυνάμωσαν τον κυβερνητικό – εργοδοτικό συνδικαλισμό. Αυτά αδιαφόρησαν για το συνδικαλιστικό Τμήμα της Ασφάλειας και σ’ αυτά χρωστάει μέρος της δυναμικής του το συνδικαλιστικό κίνημα, που καταγράφηκε στα χρόνια μετά την αντικατάσταση της δικτατορικής εξουσίας από την κοινοβουλευτική. Έμεινε στην ιστορία το περίγελο του Ν. 330 και ο Υπουργός Εργασίας που δήλωσε ότι καταργείται η πάλη των τάξεων. Καρπός των αγώνων εκείνων είναι και ο Ν. 1264/1982. Ο νόμος αυτός, δεν βολεύει, πια, την αστική τάξη. Δεν τολμούν να τον καταργήσουν. Επέλεξαν να τον ακυρώσουν με τις συνεχείς τροποποιήσεις του.
Είναι αλήθεια ότι διαχρονική είναι η επιδίωξη να εισέλθουν στην εσωτερική λειτουργία των συνδικαλιστικών οργανώσεων. Έχει ήδη επιβληθεί η απόφαση κήρυξης απεργίας να λαμβάνεται από το 50% των μελών. Το επέβαλαν αυτό στο όνομα της δημοκρατικής λειτουργίας, εννοώντας ότι εκείνο που ίσχυε ήταν αντιδημοκρατικό. Παράβλεψαν ότι η συνδικαλιστική λειτουργία σημαδεύεται από μία πρωτοπορία. Ανεξάρτητα από τον αριθμό των μελών, εκείνο που επιδιώκει η πρωτοπορία είναι η μέγιστη αποδοχή των προτάσεών της από τους εργαζόμενους του κλάδου, από το σύνολο της εργατικής τάξης. Είναι όρος για την μαζικοποίηση των συνδικάτων. Η πρωτοπορία των συνδικαλισμένων οικοδόμων επέβαλε τη μείωση του ημερήσιου χρόνου εργασίας και το πενθήμερο. Αργότερα, υιοθετήθηκαν από σ.σ.ε και τέλος από τον νομοθέτη.
Γνωρίζει η αστική τάξη ότι η δυναμική που μπορεί να εκδηλωθεί δεν είναι από το ποσοστό που συγκεντρώνει η πρόταση κήρυξης απεργίας. Γνωρίζει ότι η πλειοψηφία των εργαζομένων δεν είναι μέλη των συνδικαλιστικών σωματείων. Θα έπρεπε, επομένως, να μην ανησυχεί, αν τα μέλη συνδικαλιστικής οργάνωσης αποφασίζουν την κήρυξη απεργίας. Ανησυχεί, όμως. Γιατί; Επειδή στην απεργία μετέχουν και εργαζόμενοι που δεν είναι μέλη ή είναι μέλη, αλλά δεν συμμετείχαν στη Γενική Συνέλευση για να ψηφίσουν. Η συμμετοχή στην απεργία είναι η αρχή της ενεργοποίησης της δυναμικής που έχει η μάζα των εργαζομένων. Αν, επομένως, δυσκολέψουν και ακόμη περισσότερο, ματαιώσουν την λήψη απόφαση κήρυξης απεργίας, θα δυσκολεύει το ενδεχόμενο ανάπτυξης της δυναμικής από το σύνολο των εργαζομένων του κλάδου. Γι’ αυτό ψήφισαν την λήψη απόφασης κήρυξης απεργίας από το 50% των μελών.
Και πάλι φοβάται η αστική τάξη. Φοβάται δραστήρια μέλη διοικήσεων συνδικαλιστικών οργανώσεων, τους πρωτοπόρους. Για την αντιμετώπιση του φόβου αυτού επιζητεί να έχει κι’ έτσι ν’ αναγνωρίζουν οι μηχανισμοί του κράτους της συνδικαλιστικά σωματεία μόνο εκείνα που θα είναι κατοχυρωμένα στο σχετικό μητρώο. Η δικτατορία του Μεταξά συνέστησε τα κρατικά συνδικάτα, η κοινοβουλευτική δημοκρατία θέλει να είναι συνδικαλιστικές οργανώσεις μόνο εκείνες που καταχωρήθηκαν στο βιβλίο μητρώου, που θα τηρείται στο Υπουργείο Εργασίας. Η διαφορά έγκειται στο άμεσο και έμμεσο. Η δικτατορική άσκηση της εξουσίας της αστικής τάξης επέλεξε τον άμεσο τρόπο. Η κοινοβουλευτική άσκηση της εξουσίας επέλεξε τον έμμεσο.
Και πάλι η αστική τάξη φοβάται. Φοβάται την αυτοθυσία των ταξικά συνειδητοποιημένων εργατών, την δράση τους. Για να την ματαιώσει εισάγει δια των πολιτικών της εκπροσώπων την τηλεσυμμετοχή στη Γενική Συνέλευση και την τηλεψηφοφορία. Επιδιώκει να αποδυναμώσει μέχρι και να ματαιώσει την φυσική παρουσία στις Γενικές Συνελεύσεις, στις ψηφοφορίες. Επιζητεί να ενεργοποιήσει με παθητικό τρόπο τον αδιάφορο εργαζόμενο, τον ασυνειδητοποίειτο. Εκμεταλλεύεται την πανδημία και εισάγει στη λειτουργία των σωματείων την χρήση νέων τεχνολογιών. Επιδιώκει την άλωση του συνόλου των συνδικαλιστικών οργανώσεων. Την Γενική Συνέλευση των μελών δεν την θέλει. Δεν την θέλει, επειδή σ’ αυτήν εκφέρονται οι λόγοι, οι προτάσεις, η επιχειρηματολογία, η κίνηση των ιδεών. Το αποτέλεσμα αποτυπώνεται στην ψηφοφορία.
Επιζητεί η πολιτική της αστικής τάξης να καταστήσει τα συνδικάτα μηχανισμούς, που λειτουργούν συμπληρωματικά με τους μηχανισμούς του κράτους. Γι’ αυτό η τηλεσυμμετοχή στις συνελεύσεις, η τηλεψηφοφορία, η αυξημένη πλειοψηφία για την κήρυξη απεργίας. Γνωρίζει ότι αν εκμεταλλευτεί τον ασυνειδητοποίητο, τον αδιάφορο εργαζόμενο, θα τα καταφέρει. Είναι οι πολλοί. Ενώ οι δραστήριοι, οι πρωτοπόροι είναι οι λίγοι. Λίγοι αριθμητικά, πολλοί ως πράξη. Την πράξη τους θέλει να ματαιώσει. Αντί να κανοναρχεί και αντί να διαθέτει στελέχη της η εργοδοσία να οδηγούν σε γενικές συνελεύσεις εργαζόμενους της, με τα «τηλέ» θα ελέγχει από το χώρο εργασίας και θα επιβάλει εκείνο που την εξυπηρετεί. Να ψηφίζει έτσι ή αλλιώς ο εξαρτημένος υπάλληλος, ο εργαζόμενος, γενικά. Δεν θα εξασφαλιστεί ποτέ το ανόθευτο της τηλεψηφοφορίας. Θ’ αναδειχτεί, έτσι, η επιθυμητή συνδικαλιστική ηγεσία σε σωματεία, εργατικά κέντα, ομοσπονδίες, τριτοβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις και με την αρχή της πλέον αντιπροσωπευτικής οργάνωσης – με κριτήριο τον αριθμό των ψηφισάντων –, σε συνδυασμό με το μητρώο συνδικαλιστικών οργανώσεων, θ’ αναδεικνύεται ο επίσημος συνομιλητής.
Σ’ όλα τα παραπάνω οδηγούν όλα όσα διαρρέονται ότι ετοιμάζουν. Επιζητείται να δυσκολέψει η διεξαγωγή της ταξικής πάλης. Να ματαιωθεί, να παύσει να υπάρχει, το γνωρίζει πολύ καλά η αστική τάξη ότι είναι αδύνατο. Αδύνατο, επειδή η ταξική κοινωνία την γεννά. Όλα αυτά καταλύουν την αυτοτέλεια των σωματείων – συνδικαλιστικών οργανώσεων. Συνιστούν την παρέμβαση του αστικού κράτους στα συνδικάτα. Τι μπορεί να πει η δικαιοσύνη, είναι άγνωστο, Ό,τι κι’ αν πει ή δεν πει, το βέβαιο είναι ότι τα άρθρα 22 και 12 του Συντάγματος αποχυμοποιούνται. Ένα άδειο πουκάμισο θα καταστούν.
Ασφυκτιά η αστική τάξη, παγκόσμια, κι’ ας μην φαίνεται. Το φάντασμα που πλανάται στον ουρανό δεν πτοείται. Αντίθετα, φοβίζει. Γι’ αυτό ακυρώνεται η ουσία συνταγματικών διατάξεων και συμβάσεων του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας. Η Ιστορία διδάσκει ότι η όποια επιτυχία της αστική τάξης είναι πρόσκαιρη., Αργά ή γρήγορα θα έρθει η ώρα μηδέν. Και τότε ο καθείς στο έργο του, που λέει ο ποιητής.
