Συναδέλφισσες,

Να σας καλησπερίσουμε στη σημερινή μας εκδήλωση, σας ευχαριστούμε εκ μέρους της Γραμματείας του ΠΑΜΕ για την ανταπόκρισή σας. Σας έχει ήδη μοιραστεί μια μπροσούρα, όπου αναφέρουμε τα δικαιώματα που έχουν σήμερα οι εργαζόμενες γυναίκες, παράλληλα με μια σειρά κατακτήσεις που έχουν παρθεί τα τελευταία χρόνια πίσω.

Έχει σημασία, κατά τη γνώμη μας, η μπροσούρα αυτή να αξιοποιηθεί, να φτάσει, δηλαδή σε κάθε τόπο δουλειάς, σε κάθε εργοστάσιο κι επιχείρηση. Η παρούσα μπροσούρα αποτελεί μια καταγραφή των εναπομεινάντων δικαιωμάτων των εργαζόμενων γυναικών σε σχέση με τις άδειες εγκυμοσύνης, λοχείας, μητρότητας και ανατροφής των παιδιών. Τα αντεργατικά μέτρα που έχουν δρομολογηθεί και υλοποιούνται το τελευταίο διάστημα με τα μνημόνια και το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα έχουν δημιουργήσει συγχύσεις γύρω από το τι δικαιώματα έχει η εργαζόμενη σήμερα.

Οι περισσότερες εργαζόμενες, ιδιαίτερα οι νέες, είτε δε γνωρίζουν τι δικαιούνται, είτε παραγνωρίζουν τα δικαιώματά τους κάτω από την πίεση της εργοδοτικής τρομοκρατίας.

Προσπαθούμε, λοιπόν, αφενός να ενημερώσουμε τις εργαζόμενες για το τι δικαιούνται, και ταυτόχρονα τις καλούμε προκειμένου με την ενεργή συμμετοχή τους στα Σωματεία, στα Συνδικάτα τους, στους αγώνες των εργαζομένων να περιφρουρήσουν τα δικαιώματα αυτά και ταυτόχρονα να δώσουν τη μάχη ώστε να διευρυνθούν.

Ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες καπιταλιστικής κρίσης, βλέπουμε ότι η θέση της εργάτριας, της εργαζόμενης γυναίκας διαρκώς χειροτερεύει. Ζείτε καθημερινά στο πετσί σας αυτό που λέμε «οι καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις και τα αλλεπάλληλα αντεργατικά και αντιλαϊκά μέτρα πλήττουν πρώτα και κύρια της γυναίκες της εργατικής τάξης. Αυτό επιβεβαιώνει και η πείρα από ορισμένους κλάδους.

Στον κλάδο της ένδυσης και υπόδησης για παράδειγμα έχουν επεκταθεί και τείνουν να γίνουν κυρίαρχες οι ελαστικές σχέσεις εργασίας, η εκ περιτροπής εργασία, το ωρομίσθιο, η ανασφάλιστη εργασία. Μάλιστα, η εργοδοσία αξιοποιεί και το επιχείρημα, ότι οι συγκεκριμένες μορφές εργασίας «διευκολύνουν» τις εργαζόμενες, ώστε να συνδυάζουν τη δουλειά με την οικογένεια. Η συρρίκνωση του κλάδου δημιουργεί τεράστια ανασφάλεια στις εργαζόμενες, αφού όσες – και ιδιαίτερα οι μεγαλύτερες σε ηλικία – βγουν στην ανεργία δεν ξαναβρίσκουν δουλειά. Εργάζονται σε ιδιαίτερα ανθυγιεινές συνθήκες, αφού χρησιμοποιούν κόλες, χημικά, βαφές.

Επίσης, στον κλάδο του Φαρμάκου η διευθέτηση του χρόνου εργασίας εφαρμόστηκε πρώτα στις γυναίκες. Πολλές είναι οι περιπτώσεις, όπου δεν εφαρμόζονται οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας, υπάρχουν επιχειρήσεις που δε δίνουν ούτε τις γονικές άδειες, ενώ απολύονται έγκυες και μωρομάνες. Ακόμη δεν τηρούνται τα ελάχιστα μέτρα υγιεινής κι ασφάλειας που ιδιαίτερα σε αυτούς τους χώρους, όπου οι εργαζόμενες έρχονται συνέχεια σε επαφή με φαρμακευτικές και χημικές ουσίες, είναι επιβεβλημένα για την υγεία τους. Παράλληλα, αυξάνεται και η εντατικοποίηση της εργασίας.

Στα Τρόφιμα, η εντατικοποίηση της παραγωγής, η έκθεση των εργαζομένων σε ανθυγιεινές συνθήκες εργασίας, όπως είναι βιολογικοί παράγοντες, πολύ χαμηλές και υψηλές θερμοκρασίες, ο θόρυβος από τις μηχανές, τα βάρη που αναγκάζονται να σηκώνουν έχουν σοβαρότατες συνέπειες στην υγεία των εργαζομένων.

Στα Τυπογραφεία οι εργάτριες δουλεύουν και τις νυχτερινές βάρδιες, με ορθοστασία, ακινησία, σηκώνουν βάρη, δουλεύουν με ανθυγιεινά υλικά, εκτίθενται σε μεγάλα ποσοστά ακτινοβολίας.

Στα τηλεφωνικά κέντρα η εντατικοποίηση της εργασίας, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια έχει ως συνέπεια πολλές εγκυμονούσες να αποβάλουν, να γεννούν νεκρά νεογνά, να παρουσιάζουν προβλήματα στην κύηση. Αποκορύφωμα ήταν η περίπτωση εργαζόμενης στην εταιρία FirstCall, η οποία ήταν λεχώνα με φύσημα στην καρδιά και κάτω από την πίεση της εντατικοποίησης της εργασίας έπαθε καρδιακή προσβολή και πέθανε.

Αυτά είναι ορισμένα παραδείγματα που αναδεικνύουν, ότι οι συνθήκες εργασίας έχουν ιδιαίτερα αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία των εργαζόμενων γυναικών.

Χρειάζεται να μας απασχολήσει το επόμενο διάστημα περισσότερο το ζήτημα της υγείας και ασφάλειας στους τόπους δουλειάς, στους κλάδους. Να καταγράψουμε και να εξειδικεύσουμε το ζήτημα αυτό για τις εργαζόμενες γυναίκες, καθώς τα προβλήματα επαγγελματικής υγείας που αντιμετωπίζει η πλειοψηφία των εργαζόμενων γυναικών σχετίζεται με ένα σύνθετο και πολύπλευρο πλέγμα διαφορετικών παραγόντων, όπως:

• Οι επαγγελματικοί παράγοντες κινδύνου που υπάρχουν στους κλάδους, όπου εργάζονται περισσότερες γυναίκες είναι διαφορετικοί από αυτούς, όπου συγκεντρώνεται η πλειοψηφία των αντρών.

• Οι όροι απασχόλησης των γυναικών είναι διαφορετικοί. Οι γυναίκες πιο συχνά απασχολούνται με ελαστικές σχέσεις εργασίας, βιώνουν μεγαλύτερη εργασιακή ανασφάλεια, εργάζονται πιο συχνά σε ανειδίκευτες θέσεις εργασίας, με ελαστικά ωράρια, ανασφάλιστες.

• Οι ιδιαιτερότητες του που απαιτείται να λαμβάνονται υπόψη στους χώρους εργασίας για τη προστασία της υγείας και ασφάλειας. Αυτές δεν αφορούν μόνοτην προστασία της υγείας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή της λοχείας, που μπορεί να επιβαρυνθεί από τις συνθήκες εργασίας. Αφορούν και την ανάγκη π.χ. προσαρμογής του εξοπλισμού εργασίας, των μηχανών, των εργαλείων, των μέσων ατομικής προστασίας, των ορίων έκθεσης σε χημικά και άλλους παράγοντες και των φορτίων στη μέση σωματική διάπλαση των γυναικών και τις ιδιαιτερότητες του γυναικείου οργανισμού. Ιδιαίτερες ανάγκες έχουν επίσης και οι μεγαλύτερες σε ηλικία εργαζόμενες γυναίκες, μετά τα 50 χρόνια που π.χ. κινδυνεύουν περισσότερο από κατάγματα στην εργασία λόγω οστεοπόρωσης, κ.ά.

• Την επιπλέον επιβάρυνση των γυναικώνμε το νοικοκυριό, την ανατροφή των παιδιών και τη φροντίδα ηλικιωμένων ή άλλων εξαρτώμενων μελών της οικογένειας, που αποτελεί για την πλειοψηφία των γυναικών ένα «δεύτερο 8ωρο εργασίας» που επιβαρύνει την σωματική και ψυχική υγεία, περιορίζει τον ελεύθερο χρόνο. Συμβάλλει έτσι στην απομάκρυνση των γυναικών από την κοινωνική και πολιτική πάλη. Απαιτείται η ανάπτυξη της ταξικής πάλης και για τη βελτίωση των συνθηκών και όρων εργασίας γενικά και για τα εξειδικευμένα ζητήματα των γυναικών.

Τα πιο συχνά προβλήματα επαγγελματικής υγείας που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενες έχουν να κάνουν με μυοσκελετικές διαταραχέςπου εκτιμάται ότιοφείλονται στην έκθεσή τους σε παραγωγικές διαδικασίες με συνεχώς μονότονα επαναλαμβανόμενες κινήσεις και μάλιστα με μεγάλη ταχύτητα, το σήκωμα βάρους, τη συνεχή ορθοστασία ή καθιστική θέση, την ακατάλληλη εργονομία των θέσεων εργασίας. Τέτοια παραδείγματα έχουμε άφθονα σε κλάδους και επαγγέλματα όπως οι καθαρίστριες, κλωστοϋφαντουργία, καμαριέρες, σερβιτόρες, εμποροϋπάλληλοι, νοσηλευτικό προσωπικό, διοικητικό προσωπικό που χρησιμοποιεί Η/Υ, κ.ά.

Επίσης συχνές είναι οι λοιμώδεις ασθένειες όπως η ηπατίτιδα, η φυματίωση, η ερυθρά λόγω της απασχόλησης σε επαγγέλματα του τομέα υγείας, σε βρεφονηπιακούς σταθμούς, γηροκομεία και στην κτηνοτροφία.

Συχνές είναι οι δερματολογικές και αναπνευστικές παθήσεις και αλλεργίες, όπως π.χ. το άσθμα λόγω της έκθεσης σε διάφορες χημικές ουσίες όπως τα καθαριστικά, τα απολυμαντικά (και αυτά σε διπλή δόση αν λάβουμε υπόψη την χρήση τους και στο σπίτι) και άλλες αλλεργίες από τις βαφές στα κομμωτήρια, τη σκόνη στην κλωστοϋφαντουργία, τη χημική και φαρμακευτική βιομηχανία.

Παράλληλα, παρουσιάζονται και προβλήματα όπως η επαγγελματική βαρηκοΐα που παρουσιάζεται σε εργαζόμενες σε κλάδους, όπως η κλωστοϋφαντουργία, τα τρόφιμα, τα τηλεφωνικά κέντρα, ενώ ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό εργατριών είναι εκτεθειμένες και σε καρκινογόνους παράγοντες στους χώρους εργασίας.

Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την εγκυμοσύνη πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι υπάρχει αυξημένος κίνδυνος προώρου τοκετού μεταξύ γυναικών των οποίων η εργασία εμπεριέχει ορθοστασία και επαναλαμβανόμενες κινήσεις, πράγμα που ισχύει ιδιαίτερα για τους κλάδους όπου στην πλειοψηφία τους εργαζόνται γυναίκες, π.χ. το Εμπόριο. Επίσης, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος πρόωρου τοκετού και απόκτησης παιδιού με χαμηλό βάρος κατά την γένεση μεταξύ των γυναικών που εργάζονταν σε βραδινή βάρδια, κύρια κατά το δεύτερο τρίμηνο της κύησης.

Η πιθανότητα αποβολής είναι τρεις φορές μεγαλύτερη σε γυναίκες που εργάζονται περισσότερο από 45 ώρες την εβδομάδα, αυξημένο κίνδυνο για αυτόματες αποβολές όταν η χρήση Η/Υ ξεπερνά της 20 ώρες την εβδομάδα και αυτό συνδέεται κύρια με την συνεχή καθιστική θέση εργασίας που μειώνει την αιμάτωση του εμβρύου αλλά και με τις επιπτώσεις του στρες από τη χρήση Η/Υ.

Επίσης όταν αναφερόμαστε στην υγεία δεν εννοούμε μόνο την σωματική υγεία αλλά και τη ψυχική, την πνευματική υγεία και την κοινωνική ευεξία, δηλαδή την δημιουργική συμμετοχή στην οικογενειακή ζωή, την συνδικαλιστική και πολιτική δράση, τον πολιτισμό, τη ψυχαγωγία κλπ.