Ημερίδα ΠΑΜΕ

Διακαής πόθος των επιχειρηματικών ομίλων ήταν, είναι και θα είναι η ύπαρξη ενός νομικού “οπλοστασίου” που θα τους δίνει την δυνατότητα σε οποιαδήποτε φάση της οικονομίας να αυξάνουν τα κέρδη τους. Σε αυτή την κατεύθυνση το μάτι τους είναι πάντα στραμμένο στην εργάσιμη ημέρα, η προσπάθεια του “ξεχειλώματος” αυτής διότι όσο παραπάνω εργάζεται και ιδρώνει ο εργάτης στη διάρκεια της μέρας τόσο μεγαλύτερο κέρδος έχει ο εκάστοτε εργοδότης.  Το χτύπημα του σταθερού ημερήσιου χρόνου εργασίας όμως και η αντικατάστασή του από κάθε λογής «ευέλικτες» μορφές εργασίας δυναμώνουν την ένταση της εκμετάλλευσης, τσακίζουν την υγεία του εργαζόμενου, διαλύουν το δικαίωμά του στον ελεύθερο χρόνο, προκαλούν νέα εμπόδια στην ανάπτυξη της κοινωνικής ζωής και δράσης του.

Σε αυτά ακριβώς τα πλαίσια λοιπόν  κινείται και ο τελευταίος αντεργατικός νόμος, που περιλαμβάνει πιο συγκεκριμένα.

Χτύπημα 1ο :

Σαρωτικές αλλαγές σε σχέση με την 8ωρη εργασία – Συνολικά με τον εργάσιμο χρόνο

• Σύμφωνα με το άρθρο 59 του νόμου ορίζονται σημαντικές αλλαγές σε σχέση με την «διευθέτησης του χρόνου εργασίας» προχωρώντας σε συντριπτικό χτύπημα του 8ωρου με την παράλληλη καθιέρωση 10ωρης δουλειάς,. Το ιδιαίτερα κρίσιμο στοιχείο είναι ότι ο χρόνος εργασίας θα μπορεί να ρυθμίζεται πλέον όχι με συλλογική, αλλά με ατομική σύμβαση εργασίας, όπου ο εργοδότης είναι κυρίαρχος. Οι δύο τουλάχιστον επιπλέον ώρες εργασίας θα είναι χωρίς αμοιβή, με την αναπλήρωσή τους με μειωμένο ωράριο ή άδεια όποτε συμφέρει την επιχείρηση. Με τον τρόπο αυτό η ρύθμιση του χρόνου εργασίας και η καταστρατήγησή του έρχεται στα χέρια του εργοδότη, ο οποίος θα μπορεί να προχωρά κατά το δοκούν σε διευθετήσεις ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησης. Τα περί συμφωνίας εργοδότη -εργαζόμενου πρόκειται πραγματικά για εμπαιγμό αφού όλοι γνωρίζουμε ότι κάτω από τον φόβο της απόλυσης ο εργαζόμενος, μπορεί να υποκύψει σε πιέσεις.

Για παράδειγμα, μια επιχείρηση σε περίοδο αυξημένης κίνησης αναγκάζει τους εργαζόμενους να δουλέψουν περισσότερες ώρες για να αυξήσει την παραγωγή, ενώ σε περιόδους μειωμένης κίνησης μειώνει τον χρόνο εργασίας. Ας σκεφτούμε για παράδειγμα κλάδους όπως ο Τουρισμός, για το μόνιμα απασχολούμενο προσωπικό αλλά και για τους εποχιακούς.Αντίστοιχα σε εργοστάσια και διαλογητηρια που δουλεύουν κατά βάση με εποχικούς σε νόμους της περιοχής μας όπως στην Πέλλα και στην Ημαθία, που στο τέλος κάθε σεζόν που οι παραγγελίες πέφτουν, θα τους δίνει τις άδειες και τα ρεπό, αντί  για χρήματα που έπαιρναν μέχρι σήμερα λόγο υπερωριών.

• Ως συνέχεια επιβάλλεται συντριπτικό πλήγμα στο ωράριο εργασίας στα πλαίσια της προώθησης της “ευελιξίας”. Στα πλαίσια αυτά με το άρθρο 55 ορίζεται ρητά πως «το διάλειμμα δεν αποτελεί χρόνο εργασίας», ενώ στο άρθρο 56 προβλέπεται ότι οι μερικώς απασχολούμενοι όχι μόνο πρέπει να παρέχουν πρόσθετη απασχόληση αν τους ζητηθεί από την επιχείρηση, αλλά αυτό μπορεί να γίνει όχι συνεχόμενα στη βάρδια τους, αλλά αφού μεσολαβήσει κενό.

Χτύπημα 2ο :

Εκτόξευση των υπερωριών με μείωση στην αμοιβή τους

• Σύμφωνα με το άρθρο 58 του νόμου αυξάνονται οι “νόμιμες” υπερωρίες στις 150 από 96 στη μεταποίηση και 120 στις υπηρεσίες που ισχύει σήμερα .Οι υπερωρίες αυτές θα επιβάλλονται μονομερώς από τις επιχειρήσεις .Η αύξηση των ωρών θα έρχεται στους εργοδότες  πιο φθηνά, καθώς μέχρι τις 150 ώρες ο εργαζόμενος θα αμείβεται με προσαύξηση μόλις 40%, ενώ με το προηγούμενο καθεστώς για πάνω από τις 120 ώρες η προσαύξηση ήτανι 60%. Με την τροποποίηση αυτή καταρρίπτεται το αφήγημα της κυβέρνησης περί καταπολέμησης της ανεργίας. Ποιος εργοδότης άραγε έχοντας την δυνατότητα να απασχολεί τους εργαζόμενους τους με παραπάνω υπερωρίες θα προτιμήσει να προσλάβει νέους?

Χτύπημα 3ο :

Επιβάλλεται περαιτέρω πλήγμα στην Κυριακάτικη αργία 

• Σύμφωνα με το άρθρο 63 διευρύνεται ο κατάλογος των επιχειρήσεων για τις οποίες δεν ισχύει η Κυριακάτικη αργία, και προστίθενται επιπλέον κλάδοι και ειδικότητες όπως :

 Υπηρεσίες ταχυδρομικών υπηρεσιών (courier),επιχειρήσεις εφοδιαστικής αλυσίδας (logistics),  παροχής υπηρεσιών τηλεφωνικού κέντρου εξυπηρέτησης και τεχνικής υποστήριξης πελατών, παραγωγής έτοιμου σκυροδέματος και λατομείων, εξόρυξης ορυκτών και μεταλλευτικών δραστηριοτήτων, κέντρα δεδομένων («data centers»).

Χτύπημα 4ο

Καθιέρωση της τηλεργασίας

• Σύμφωνα με το άρθρο 67 μονιμοποιείται η νέα αυτή μορφή που αυξάνει την εντατικοποίηση, σβήνοντας τα όρια μεταξύ εργάσιμου και μη εργάσιμου χρόνου. Ο εργαζόμενος δεν έχει δικαίωμα υπαναχώρησης και αξίωση επιστροφής με φυσική παρουσία. Προβλέπεται ότι οι δαπάνες εξοπλισμού και συντήρησης αυτού επωμίζονται στον εργαζόμενο ύστερα από συμφωνία αυτού με τον εργοδότη. Τα περί δικαιώματος στην αποσύνδεση είναι άλλα λόγια να αγαπιόμαστε αφού η ίδια η πραγματικότητα δείχνει ότι η εργασία πέραν του 8ωρου είναι συχνό φαινόμενο, παρότι ήδη ήταν κατοχυρωμένο. Στον νόμο υπάρχει ασαφής όρος περί συμφωνίας τηλετοιμότητας, δηλαδή πιθανόν δουλειά όποτε και οποία ώρα παραστεί ανάγκη!!!

Ταυτόχρονα περιλαμβάνονται μια σειρά αλλαγές  που προβλέπουν την πλήρη διάλυση του συστήματος γενικής και ειδικής προστασίας της θέσης εργασίας και την κατακρήμνιση των εργασιακών δικαιωμάτων κατά την απόλυση.

 Δύο είναι τα βασικά στοιχεία του αντεργατικου νόμου σχετικά με τις εργασιακές σχέσεις:

1. Η αύξηση των ωρών της απλήρωτης δουλειάς των εργαζομένων με όλα τα μέσα είτε με την καθαρή αύξηση των ωρών εργασίας είτε με περισσότερες αλλά μικρότερες σε αμοιβή υπερωρίες είτε και με όλη την γκάμα των «σύγχρονων» όπως τις ονομάζουν εργασιακές σχέσεις. Αυτός άλλωστε είναι και ο μοναδικός τρόπος αύξησης της κερδοφορίας τους. Αποτελεί προϋπόθεση για το λεγόμενο κύμα επενδύσεων.
2. Η αντιμετώπιση του εργαζόμενου ως μονάδα, αξιοποιώντας την γενίκευση της ατομικής σύμβασης εργασίας. Μετά την κατάργηση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας και την επιβολή των ατομικών σε ό,τι αφορά τους μισθούς και άλλους όρους εργασίας, η κυβέρνηση επιβάλλει ατομικές συμβάσεις και στο ζήτημα του ωραρίου. Με αυτό τον τρόπο κυβέρνηση και εργοδοσία χτυπάνε την συλλογική πάλη για την διαπραγμάτευση, δηλαδή τον αγώνα των εργαζομένων για το με ποιους όρους θα δουλεύουν, και την μετατρέπουν σε ατομική υπόθεση.Όλες οι αλλαγές βασίζονται στην λανθασμένη, ανορθολογική αντίληψη ότι τα δύο μέρη (εργοδότες-εργαζόμενοι) εκκινούν από ισότιμη βάση στη λειτουργία της εργασιακής σχέσης. Η μεγάλη τομή είναι ότι πλέον δεν χρειάζεται η συμφωνία του σωματείο. Με πρόσχημα την ελευθερία, της ατομικής ευθύνης έρχονται να χτυπήσουν την δράση και τον ρόλο των σωματείων.

Oι παραπάνω «εκσυγχρονισμοί» όπως τους λέει η κυβέρνηση φέρει την σφραγίδα της. Θα αδικούσαμε όμως και όλες τις προηγούμενες κυβερνήσεις δεκαετιών αν λέγαμε ότι δεν έβαλαν και αυτές το χεράκι τους.

 Ας θυμηθούμε κι ας σταθούμε σε κάποια τέτοια παραδείγματα.

1. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο κλάδος του εμπορίου στον οποίο δοκιμάστηκαν και γενικεύτηκαν οι ευέλικτες εργασιακές σχέσεις, η μερική απασχόληση, οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου, τα σπαστά ωράρια. Από το 1988 έως σήμερα όλες οι κυβερνήσεις ψήφισαν μια σειρά νόμους για την απελευθέρωση λειτουργίας των καταστημάτων με την μόνιμη δικαιολογία ότι η απελευθέρωση θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και παράλληλα θα εξυπηρετείται ο «καταναλωτής». Ήδη σούπερ μαρκετ έχουν διευρύνει το ωράριο τους σε σταθερή βάση μέχρι και τις 21.30 το βράδυ. Αν κάνουμε λοιπόν εικόνα της ήδη αυτής υπάρχουσας κατάστασης σε συνδυασμό με την εφαρμογή των νέων διατάξεων σε σχέση με την διευθέτηση του χρόνου, τις υπερωρίες ακόμα και για τους μερικώς απασχολούμενους που κυριαρχούν, τότε θα δούμε ότι πραγματικά τα χέρια των επιχειρηματιών του κλάδου “λύνονται” ακόμα περισσότερο.
2. Μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι εταιρειών διανομής, όπως “efood”, “Box”, “Wolt”και άλλες είναι αυτοί που συνήθως παρουσιάζονται ως καινοτόμοι και πως δίνουν ευκαιρίες στους νέους εργαζόμενους κ.α. Αλλάζουν το τοπίο και με τα νέα όπλα που τους δίνει ο νόμος, φανερώνουν ότι αυτό θα είναι “κόλαση” για τους εργαζόμενους αν συνυπολογίσουμε τα εξής: Οι συνάδελφοι διανομείς προσλαμβάνονται είτε με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας είτε απασχολούνται ως “συνεργάτες”, με σύμβαση παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών. Στη πρώτη περίπτωση η συνήθης πρακτική των εργοδοτών είναι να δίνουν ένα ρεπό – αντί για δύο – τη βδομάδα, να υπογράφουν συμβάσεις με 4ωρο ή 6ωρο και να επιβάλλουν στους διανομείς 8ωρη και 10ωρη δουλειά, χωρίς αμοιβή των υπερωριών. Στη δεύτερη αμείβονται με Παραστατικό Παρεχόμενων Υπηρεσιών  και δεν ασφαλίζονται από τον εργοδότη τους, αλλά θεωρούνται “ελεύθεροι επαγγελματίες”, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για την ασφαλιστική τους κάλυψη αλλά και για την προστασία τους σε περίπτωση εργατικού “ατυχήματος”. Η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων είναι αναγκασμένοι να δουλεύουν με το δικό τους μηχανάκι, καθώς ελάχιστες είναι οι επιχειρήσεις που παρέχουν εταιρικά οχήματα. Στα παραπάνω μπορούμε να συνυπολογίσουμε ότι εφαρμόζεται η λογική του ενεργού-ανενεργού χρόνου εργασίας, με αποτέλεσμα η εργάσιμη ημέρα να διευρύνεται σε χρόνο.
3. Ξεχωριστό παράδειγμα αποτελεί επίσης η Κυριακάτικη αργία. Κανένας εργαζόμενος δεν θα φανταζόταν πριν μερικά χρόνια ότι δρομολογείται σταδιακά η πλήρης κατάργηση της, πόσο μάλλον σε όλους αυτούς τους κλάδους και ειδικότητες που προβλέπονται και στον νόμο. Οι ανατροπές έχουν νομοθετηθεί σε μια αντιλαϊκή σκυταλοδρομία με κάθε κυβέρνηση να βάζει το δικό της λιθαράκι ιδιαίτερα μετά το 2013,πατώντας πάνω στις αποφάσεις της ΕΕ, διεύρυναν και διασφάλιζαν στην εργοδοσία το οπλοστάσιο για την σταδιακά πλήρη κατάργηση της. Η 7ήμερη εργασία και η κατάργηση της κυριακάτικης αργίας για τους εργαζόμενους θα «κουμπώσουν» σε όλο το υπόλοιπο αντεργατικό πλαίσιο, που επιτρέπει στην εργοδοσία να κάνει «λάστιχο» τη ζωή των εργαζομένων, ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες της.
4. Η ευελιξία όπως την ονομάζουν που αποτελείται, από πολλές και διάφορες εργασιακές σχέσεις: Εργολαβικοί, εργαζόμενοι που «ενοικιάζονται» από τον έναν εργοδότη στον άλλο, συμβάσεις ορισμένου χρόνου, ακόμα και η δουλειά με το κομμάτι, είναι μερικές ενδεικτικές μορφές. Αυτές οι μορφές εργασίας είναι βασικό εμπόδιο σήμερα για τους νέους ανθρώπους που προσπαθούν να φτιάξουν τη ζωή τους. Οι συμβάσεις αυτές ανά διαστήματα διακόπτονται από μικρότερα ή μεγαλύτερα «διαλείμματα» ανεργίας. Δίπλα στην αβεβαιότητα και το φόβο της ανεργίας, υπάρχουν και μια σειρά άλλες «παρενέργειες». Εργολαβικοί και «ενοικιαζόμενοι» προσλαμβάνονται με ειδικότητες που δεν αντιστοιχούν στη δουλειά που πραγματικά κάνουν, με σκοπό να «ψαλιδίζεται» ο μισθός τους. Την ίδια στιγμή, η εργοδοσία «διαφημίζει» την «ευελιξία» ως… μια «ευκολία» για τις εργαζόμενες γυναίκες προκειμένου να «συνδυάσουν» τη δουλειά με τις «οικογενειακές υποχρεώσεις» τους. Η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική, συναδέλφισσες που θέλουν να κάνουν οικογένεια ξέρουν καλά ότι η εγκυμοσύνη σημαίνει “μη ανανέωση“της σύμβασης.

Σχετικά με την «διευθέτηση» του εργάσιμου χρόνου λοιπόν υπάρχει πλούσιο νομοθετικό έργο σε αυτήν την κατεύθυνση, από όλες τις κυβερνήσεις, ενσωματώνοντας Οδηγίες και κατευθύνσεις της ΕΕ.

Ενδεικτικά αναφέρουμε:

1. Η πρώτη απόπειρα «διευθέτησης» του χρόνου εργασίας έγινε το 1990 με το νόμο 1892, με δυνατότητα διευθέτησης σε 6μηνη βάση και προέβλεπε ανώτατα όρια εργασίας τις 9 ώρες ημερησίως και τις 48 εβδομαδιαίως κατά μέσο όρο, κατόπιν επιχειρησιακών συλλογικών συμβάσεων.
2. Με το νόμο 2639/1998 προβλεπόταν ότι, με περίοδο αναφοράς το εξάμηνο, για 3 μήνες δινόταν η δυνατότητα υπέρβασης του συμβατικού ωραρίου κατά μία ώρα καθώς και διευθέτησης του χρόνου εργασίας, με δυνατότητα υπέρβασης του συμβατικού ωραρίου μέχρι 2 ώρες (ημερήσια απασχόληση 10 ώρες) για ένα εξάμηνο.
3. Με το νόμο 2874/2000 προβλεπόταν η διευθέτηση (διαχείριση βάσει διευθυντικού δικαιώματος) συνολικά 138 ωρών το χρόνο.
4. Με το Ν. 3385/2005 νομοθετήθηκαν οι απλήρωτες (μέχρι 10 ώρες τη μέρα) υπερωρίες, η «διευθέτηση» του χρόνου ημερήσιας και εβδομαδιαίας εργασίας κατά την κρίση και τη βούληση του εργοδότη, με την προσφυγή στις στημένες «επιτροπές διευθέτησης».

Αντίστοιχοι νόμοι ακολούθησαν με τον ν. 3846/2010 (ΠΑΣΟΚ), τον ν.3986/2011 (ΠΑΣΟΚ) και 4498/2017 (ΣΥΡΙΖΑ) – ο τελευταίος για την οργάνωση του χρόνου εργασίας των νοσοκομειακών γιατρών.

Κάθε επόμενος νόμος δηλαδή δίνει όλο και περισσότερα όπλα στους εργοδότες και αφαιρεί όλο και περισσότερα δικαιώματα από τους εργαζόμενους.

  Το επόμενο διάστημα  παλεύουμε για:

1. Κατάργηση όλων των αντεργατικών νόμων που περιορίζουν και καταργούν εργασιακά και συνδικαλιστικά δικαιώματα.

2. Σταθερή δουλειά με σύγχρονα δικαιώματα, 7ωρο – 5νθήμερο – 35ωρο. 6ωρο – 5νθήμερο – 30ωρο για τα Βαριά και Ανθυγιεινά Επαγγέλματα.

3. Όχι στη μονιμοποίηση της τηλεργασίας.

4. Επαναφορά της Κυριακής – αργίας σε όλους τους κλάδους.

5. Αυξήσεις στους μισθούς. Κανείς εργαζόμενος χωρίς ΣΣΕ.

6. Κανείς εργαζόμενος κάτω από 751 ευρώ. Επαναφορά του κατώτατου μισθού με νόμο ως αφετηρία για την ουσιαστική αύξηση του.

7. Επαναφορά της υποχρεωτικότητας των κλαδικών ΣΣΕ, της αρχής της ευνοϊκότερης Σύμβασης, των τριετιών.

Όπλο στα χέρια των εργαζομένων είναι μόνο η συλλογική δράση, η οργάνωση ιδιαίτερα των νεότερων ηλικιακά εργαζομένων στα σωματεία τους.

Να βάλουμε μπροστά την πάλη για υπογραφή συλλογικών συμβάσεων εργασίας. Να καταργήσουμε στην πράξη αυτόν τον νόμο τερατούργημα! 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η υπογραφή Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας Ναυπηγοεπισκευαστικών Εργασιών που πέτυχαν το Συνδικάτο Μετάλλου Αττικής και Ναυπηγικής Βιομηχανίας Ελλάδας και οι εργαζόμενοι στην Ναυπηγοεπισκευαστική Ζών. Η υπογραφή της Σύμβασης ήταν το αποτέλεσμα πολύμορφων κινητοποιήσεων.Απεργίες, στάσεις εργασίας, συγκεντρώσεις στους χώρους δουλειάς και συνελεύσεις, κινητοποιήσεις με σωματεία στο Πέραμα και τον Πειραιά, αλλά και στο υπουργείο Εργασίας, είναι μερικές από τις μορφές πάλης που αξιοποίησαν οι εργαζόμενοι.

Η πείρα από τον αγώνα που έδωσαν 513 συνδικαλιστικές οργανώσεις με την πρόταση νόμου για τις ΣΣΕ είναι που πρέπει να αξιοποιήσουμε ακόμα περισσότερο σήμερα. Η συλλογική δηλαδή πάλη επιχειρησιακών, κλαδικών σωματείων και  εργατικών κέντρων. Αυτή η πάλη είναι που πρέπει να δυναμώσει το επόμενο διάστημα.