Συναδέλφισσες, συνάδελφοι

Ο υπουργός Εργασίας παρουσίασε χθες το νέο εργασιακό νομοσχέδιο. Πλέον αποδείχθηκε στη πράξη πως ο χαρακτηρισμός που του απέδωσαν τα συνδικάτα, ως νομοσχεδίου που φέρνει τις «ανατροπές του αιώνα», δεν ήταν ούτε ρητορικό σχήμα ούτε κάποια «συνδικαλιστική υπερβολή». Από τη στιγμή που αυτό
το τερατούργημα θα γίνει νόμος του κράτους οι ζωές και η καθημερινότητα των εργαζομένων θα γίνει πολύ χειρότερη. Οι νέοι θα κληθούν να εργασθούν σε συνθήκες δυσμενέστερες από τους γονείς και τους παππούδες τους. Και όλα αυτά στο όνομα της προόδου και της ενσωμάτωσης των βέλτιστων ευρωπαϊκών
πρακτικών.

Οι προηγούμενοι ομιλητές ανέλυσαν διεξοδικά τα βασικότερα σημεία του νομοσχεδίου, η δική μου παρέμβαση θα εστιάσει στις αλλαγές που αφορούν το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας. Ωστόσο θα ήθελα πρώτα να κάνω μια αναφορά στη διάταξη που εισαγάγει τη λεγόμενη «πρόσθετη αποζημίωση». Σύμφωνα με τις ως τώρα εξαγγελίες εκτός από ορισμένες περιπτώσεις όπου ο/η εργαζόμενος/η έχει τη δυνατότητα επαναπρόσληψης μετά από δικαστική απόφαση για όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις «το Δικαστήριο, αντί οποιασδήποτε άλλης συνέπειας, μετά από αίτημα είτε του εργαζομένου είτε του εργοδότη, επιδικάζει υπέρ του εργαζομένου ποσό πρόσθετης αποζημίωσης. Η πρόσθετη αποζημίωση δεν μπορεί να είναι μικρότερη από τις αποδοχές 3 μηνών, ούτε μεγαλύτερη από το διπλάσιο της νόμιμης αποζημίωσης».

Η διάταξη αυτή εκτός από το γεγονός ότι δίνει το δικαίωμα στον εργοδότη να μπλοκάρει την επαναπρόσληψη του εργαζομένου με μια απλή αίτηση στο δικαστήριο μπορεί να οδηγήσει και σε μεγάλη απώλεια του εργαζομένου συγκριτικά με τους μισθούς υπερημερίας που θα λάμβανε έπειτα από μια θετική δικαστική απόφαση. Με δεδομένη την μεγάλη καθυστέρηση που υπάρχει στην εκδίκαση αυτών των υποθέσεων η διάταξη αυτή λειτουργεί στην ουσία ως «κόφτης».

Σε ότι αφορά το ΣΕΠΕ, σύμφωνα με τις εξαγγελίες του κου Χατζηδάκη καταργείται με τη σημερινή του μορφή και στη θέση του δημιουργείται η Επιθεώρηση Εργασίας ως Ανεξάρτητη Διοικητική Αρχή με λειτουργική ανεξαρτησία, διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια η οποία θα ασκεί τις αρμοδιότητες που έχει σήμερα το ΣΕΠΕ. Ο Υπουργός υποστήριξε πως «ο νέος φορέας δεν θα υπόκειται σε έλεγχο ή εποπτεία από κυβερνητικά όργανα, κρατικούς φορείς ή άλλες διοικητικές αρχές και θα λειτουργεί κατά τα πρότυπα της ΑΑΔΕ και της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας». 

Ένα πρώτο εύλογο ερώτημα που ανακύπτει είναι γιατί να δημιουργηθεί ένας νέος φορέας που θα ασκεί τις ίδιες αρμοδιότητες με τον υφιστάμενο; Άλλωστε δεν έχει περάσει και πολύς καιρός από το καλοκαίρι του 2019 όπου η ίδια η κυβέρνηση της ΝΔ κατήργησε την τότε Ειδική Γραμματεία του ΣΕΠΕ και το ενσωμάτωσε στη ΓΓ Εργασίας του Υπουργείου χρησιμοποιώντας λίγο πολύ παρόμοια επιχειρήματα, δηλαδή ότι αυτό αποτελεί αναβάθμιση και ενίσχυση της ανεξαρτησίας του! 

Η μετατροπή του ΣΕΠΕ σε ανεξάρτητη αρχή δεν είναι γραφειοκρατικό ζήτημα. Η Κυβέρνηση δε θέλει να απαλλάξει την Επιθεώρηση Εργασίας από τις πολιτικές πιέσεις των Κυβερνήσεων όπως ισχυρίζεται. Αυτό που θέλει να κάνει είναι να απαλλάξει τον εαυτό της από τις πιέσεις που ασκούν οι εργαζόμενοι και τα συνδικάτα τους για εντατικοποίηση των ελέγχων στους χώρους δουλειάς, για μέτρα ασφάλειας και υγείας, για να έχουν τη δυνατότητα να απευθύνονται στις Επιθεωρήσεις και να διεκδικούν ακόμα και τα στοιχειώδη δικαιώματά τους όπως η έγκαιρη καταβολή του μισθού τους. Επιχειρεί να δώσει πράσινο φως στην εργοδοσία για να ισοπεδώνει ακόμα και τα ελάχιστα νομοθετικά κατοχυρωμένα δικαιώματα που θα απομείνουν στους εργαζόμενους αποποιούμενη παράλληλα τις πολιτικές της ευθύνες.

Σήμερα υπάρχει μεγάλη εμπειρία για το πόσο «ανεξάρτητα» λειτουργούν οι λεγόμενες Ανεξάρτητες Αρχές. Μάλιστα στις εξαγγελίες που έκανε ο Υπουργός Εργασίας επισήμανε ότι θα καθορίζει ο ίδιος τους αριθμητικούς στόχους των ελέγχων της κατά τα άλλα «ανεξάρτητης» Επιθεώρησης! 

Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι με ευθύνη των κυβερνήσεων η τελευταία δημοσιευμένη έκθεση πεπραγμένων του ΣΕΠΕ, η οποία περιλαμβάνει αναλυτικά στατιστικά στοιχεία για τη δράση του, αφορά το έτος 2017! Οποιαδήποτε διοικητική μορφή και να έχουν οι ελεγκτικές Υπηρεσίες που είναι αρμόδιες για τον έλεγχο της εργατικής νομοθεσίας υπάρχουν κάποιες θεμελιώδεις προϋποθέσεις για να μπορούν να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των εργαζομένων.

Η βασικότερη από αυτές σχετίζεται με το περιεχόμενο της νομοθεσίας. Αν για παράδειγμα θεσμοθετηθεί η 10ωρη απασχόληση χωρίς αμοιβή, ο έλεγχος της τήρησης των ωραρίων αντικειμενικά χάνει ένα μεγάλο μέρος της σπουδαιότητας του. Εξάλλου η εργάσιμη μέρα έχει και ένα φυσικό όριο πέρα από το οποίο η εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης είναι ανέφικτη για λόγους… βιολογικούς.

Άλλο ένα εξίσου ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η σχεδόν ανύπαρκτη νομοθεσία για τις επαγγελματικές ασθένειες.

Επιπλέον είναι επιτακτική ανάγκη να υπάρχει επάρκεια προσωπικού και υλικοτεχνικών υποδομών στις Επιθεωρήσεις. Όταν ολιγομελή τμήματα έχουν στην αρμοδιότητα τους περιοχές με δεκάδες χιλιάδες επιχειρήσεις και εκατοντάδες χιλιάδες εργαζομένους τότε είναι φανερό πως ούτε το φιλότιμο των υπαλλήλων ούτε τα tablet που διαφημίζει στα κανάλια ο Υπουργός επαρκούν για να καλύψουν όλον αυτό τον όγκο δουλειάς. Αν λάβουμε υπόψη τις γεωγραφικές ιδιαιτερότητες της χώρας μας (π.χ τα νησιά) και τη διάρθρωση των οικονομικών δραστηριοτήτων (π.χ. τουρισμός) μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τις διαστάσεις αυτού του προβλήματος.

Ακόμα είναι ιδιαίτερα δύσκολο για οποιοδήποτε ελεγκτικό μηχανισμό να λειτουργήσει δίχως τη νομική κάλυψη και υποστήριξη των υπαλλήλων του από εξειδικευμένο προσωπικό. Σε διαφορετική περίπτωση μπορεί οι Επιθεωρητές να οδηγούνται στα δικαστήρια ή να σέρνονται στο αυτόφωρο ακόμα και με προφορικές μηνύσεις των εργοδοτών προκειμένου οι τελευταίοι να αποφύγουν τον έλεγχο.

Η κατάσταση αυτή, για την οποία ευθύνονται όλες οι Κυβερνήσεις, οξύνθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Πολλά τμήματα της Επιθεώρησης  αποδεκατιστήκαν είτε από κρούσματα, είτε από τις άδειες ειδικού σκοπού που αναγκάστηκαν να πάρουν οι γονείς είτε γιατί υπήρχαν εργαζόμενοι που ανήκαν σε ευπαθείς ομάδες. Τα μέτρα προστασίας του προσωπικού αφέθηκαν στην ατομική ευθύνη. Είναι χαρακτηριστικό πως στο Υπουργείο Εργασίας και στο ΣΕΠΕ δεν υπάρχει εδώ και χρόνια ούτε Ιατρός Εργασίας ούτε Τεχνικός Ασφάλειας παρότι πρόκειται για το αρμόδιο υπουργείο που θεσπίζει και ελέγχει τις σχετικές διατάξεις!

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας είχαμε πλήθος από ΠΝΠ και νομοθετικές διατάξεις που έλυσαν τα χέρια των εργοδοτών. Από τη «προσωρινή» και «έκτακτη» αναστολή της υποχρέωσης δήλωσης των αλλαγών στα ωράρια, τη θέσπιση μονομερούς δικαιώματος του εργοδότη να θέτει το προσωπικό σε αναστολή, σε τηλεργασία ή στο πρόγραμμα ΣυνΕργασία. Καταργήθηκε η Κυριακάτικη αργία για τους εργαζόμενους στα super markets με πρόσχημα την προετοιμασία και παράδοση των αυξημένων ηλεκτρονικών παραγγελιών. Επιπλέον για πρώτη φορά ανατέθηκε στο ΣΕΠΕ η αρμοδιότητα επιβολής προστίμων στους εργαζόμενους κάτι που συνιστά μεταφορά της εργοδοτικής ευθύνης για την τήρηση των μέτρων προστασίας της υγείας στον ίδιο τον εργαζόμενο.

Συναδέλφισσες & Συνάδελφοι,

Όλες οι κυβερνήσεις τα τελευταία χρόνια, με διαφορετικές κάθε φορά αφορμές αλλά με γνώμονα πάντα την ανάγκη κερδοφορίας του κεφαλαίου, έχουν βάλει στο στόχαστρο δικαιώματα και κατακτήσεις που κερδήθηκαν με αιματηρούς αγώνες.

Εργατική κατάκτηση ήταν 8ωρο, εργατική κατάκτηση και οι Επιθεωρήσεις Εργασίας. Τίποτα δε χαρίστηκε. Όσοι νομίζουν πως οι εργαζόμενοι θα δεχθούν μοιραίοι και άβουλοι τα ζοφερό μέλλον που τους ετοιμάζουν, λογαριάζουν χωρίς τον ξενοδόχο.