Κατά την περίοδο της καραντίνας, αναδείχτηκε ότι δίπλα στη μεγάλη σημασία που έχει για την κοινωνία το δημόσιο σύστημα υγείας, εξίσου σημαντικοί είναι κλάδοι στρατηγικής σημασίας όπως αυτός της Ενέργειας.

Η πανδημία, λειτουργώντας ως καταλύτης, επιτάχυνε την έλευση νέας οικονομικής κρίσης, σημάδια της οποίας διαφαίνονταν εδώ και καιρό. Χιλιάδες εργαζόμενοι έχουν ήδη χάσει τις δουλειές τους, χιλιάδες είναι εκείνοι που δεν θα εργαστούν φέτος το καλοκαίρι στον τουρισμό, ακόμα πιο δύσκολα θα ανταπεξέλθουν το αμέσως επόμενο διάστημα στην κάλυψη στοιχειωδών αναγκών και υποχρεώσεων. Μία από αυτές είναι και η πληρωμή των λογαριασμών του ηλεκτρικού.

Την περίοδο που διανύουμε, ενώ η μέση οριακή τιμή συστήματος έχει μειωθεί περίπου στο 50%, σε σχέση με λίγους μήνες πριν, τα τιμολόγια των οικιακών καταναλωτών, πίσω από τις «προσφορές» των εμπόρων, παραμένουν στα ύψη.

Η Κυβέρνηση και τα παπαγαλάκια της πανηγυρίζουν ότι η διείσδυση των ΑΠΕ στο σύστημα, τους τελευταίους μήνες, έχει φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ. Βέβαια, παραλείπουν να αναφέρουν ότι αυτή την ενέργεια την πλήρωσαν και την πληρώνουν οι οικιακοί καταναλωτές με τις πολυάριθμες επιδοτήσεις (ΕΤΜΕΑΡ), εγγυημένες τιμές, και άλλα κίνητρα, που έδινε και συνεχίζει να δίνει το κράτος στους ιδιοκτήτες τους, και γενικότερα τις ψηλές τιμές της ενέργειας, που με διάφορους τρόπους διαμόρφωσε το κράτος, για να εξασφαλίσει την κερδοφορία του κεφαλαίου στον κλάδο. «Τυχερός» τελικά όποιος σήμερα πουλάει ενέργεια κι ακόμη περισσότερο αν είναι «πράσινη»!

Ανακοινώθηκαν τις τελευταίες μέρες τα νέα μέτρα «εξυγίανσης» για τον όμιλο της ΔΕΗ. Αυτά περιλαμβάνουν:

• Περαιτέρω ιδιωτικοποίηση του ΑΔΜΗΕ, με το μεγάλο έργο της διασύνδεσης με την Κρήτη να τρέχει (προίκα για τον επενδυτή).
• Έναρξη της διαδικασίας μετοχοποίησης του 49% του ΔΕΔΔΗΕ, μονοπωλίου με εξασφαλισμένα έσοδα και με ανοιχτό το ζήτημα της παραχώρησης των παγίων από τη ΔΕΗ (προίκα για τον επενδυτή).
• Τέλος, η άμεση έναρξη του προγράμματος «οικειοθελούς αποχώρησης», δηλαδή απολύσεων, εργαζομένων στα εργοστάσια της ΔΕΗ που κλείνουν, στο πλαίσιο της απολιγνιτοποίησης, με ορίζοντα το 2023. Να τελικά ποιος κλείνει τα εργοστάσια (ο εργοδότης, όταν δεν του φτάνει το κέρδος), να ποιον εξυπηρετεί η απαξίωσή τους (την κερδοφορία των επενδυτών στην «πράσινη ανάπτυξη» και τους εμπόρους της ενέργειας), να τι σημαίνει «απελευθέρωση» της αγοράς (διευκόλυνση διείσδυσης του κεφαλαίου όπου μπορεί να αντλήσει περισσότερα κέρδη).

Όλα τα παραπάνω σκιαγραφούν τις εξελίξεις σε συνθήκες ολοκλήρωσης της «απελευθέρωσης» της αγοράς ενέργειας. Στρατηγική επεξεργασμένη, που υλοποιείται με συνέπεια από όλες τις κυβερνήσεις, εδώ και σχεδόν 30 χρόνια. Στρατηγική που εφαρμόζεται σε όλη την «ελεύθερη» αγορά της ΕΕ, καταδεικνύοντας την ενέργεια ως εμπόρευμα και μέσο αύξησης της κερδοφορίας, εν μέσω ανταγωνισμών των επιχειρηματικών ομίλων.

Το ζητούμενο από την παραπάνω εξέλιξη είναι ποιος θα βγει ωφελημένος: ο οικιακός καταναλωτής και ο μικροεπαγγελματίας, ή ο ηλεκτροπαραγωγός, ο χονδρέμπορος, ο βιομηχανικός καταναλωτής και επενδυτής-κατασκευαστής των μεγάλων project, που συχνά ταυτίζονται κάτω από τις δαιδαλώδεις μετοχικές συνθέσεις των επιχειρήσεών τους;

Η «απελευθέρωση» της Ενέργειας διασφαλίζει τις θέσεις εργασίας; Διασφαλίζει τη σταθερή εργασία με δικαιώματα; Η σημερινή εμπειρία είναι αρνητική, αφού π.χ. στα εργοστάσια (της ΔΕΗ) που κλείνουν, με πρόσχημα το περιβάλλον, οι εργαζόμενοι απολύονται με «εθελούσιες» απολύσεις και «οικειοθελείς» αποχωρήσεις. Πλέον οι νέες σχέσεις που κυριαρχούν στον κλάδο είναι η εργολαβοποίηση με εντατικοποίηση και με χαμηλές απολαβές (βλ. εργολαβικοί ΔΕΔΔΗΕ), είναι τα μπλοκάκια, οι συμβάσεις έργου, η ενοικίαση προσωπικού και η κάθε λογής σχέσεις εργασίας μακριά από την σταθερή εργασία με ώριμα και κατοχυρωμένα δικαιώματα. Συνεπώς δε δημιουργούνται νέες θέσεις, αλλά χάνονται παλιές και αντικαθίστανται κάποιες από αυτές με νέες, με χειρότερους όμως όρους εργασίας. Για αυτό οι κυβερνήσεις καίγονται να διώξουν τους παλαιούς εργαζόμενους, βλ. Ν/Σ Χατζηδάκη για νέες προσλήψεις στη ΔΕΗ ή τις υπάρχουσες ατομικές συμβάσεις στη ΔΕΗ Ανανεώσιμες. Ακόμα και κατά τη διάρκεια της καραντίνας πέρασαν νέα Ν/Σ που ανοίγουν τον δρόμο για αυτές τις εξελίξεις.

Η «απελευθέρωση» της Ενέργειας εξασφαλίζει φθηνή ενέργεια; Η τιμή της kWh για το μέσο νοικοκυριό έχει αυξηθεί κατά περίπου 80% από το 2007. Έχουν πολλαπλασιαστεί οι αποσυνδέσεις ρεύματος των οικιακών καταναλωτών, ειδικά στις περιοχές όπου η ανεργία είναι υψηλή. Σήμερα δεν είναι δεδομένο ότι όλα τα σπίτια έχουν πρόσβαση στο ηλεκτρικό ρεύμα. Μια σειρά δεικτών φανερώνει ότι η ενεργειακή φτώχεια στη χώρα είναι μεγάλη.

Η «απελευθέρωση» της Ενέργειας διασφαλίζει καλύτερες υπηρεσίες; Κατά τα τελευταία «θερμά» καλοκαίρια ή στις βαρυχειμωνιές εγκυμονεί σταθερά ο κίνδυνος black out ακόμα και στο λεκανοπέδιο, ενώ νησιά και ορεινά χωριά μέρες ολόκληρες μένουν δίχως ηλεκτρικό. Βλάβες πάντα θα γίνονται, όμως συντηρήσεις γίνονται όπως απαιτούνται; Υπάρχει επάρκεια ανταλλακτικών; Προσωπικό για τις επισκευές και τις συντηρήσεις υπάρχει; Και αυτό που υπάρχει κάτω από τί συνθήκες και με τί εργασιακές σχέσεις εργάζεται; Όπως δηλώνουν αρμόδια στελέχη, οι ελλείψεις είναι τεράστιες και τελικά ό,τι γίνεται εξαρτάται από το φιλότιμο και την αυτοθυσία του τεχνίτη, του οποίου έχουν χειροτερέψει οι όροι εργασίας.

Τελικά είναι ζήτημα καλής ή κακής διαχείρισης όλα τα παραπάνω ή είναι απότοκο της «απελευθέρωσης»; Αιτία της «απελευθέρωσης» είναι η τάση για αύξηση του κέρδους από την πώληση ηλεκτρικής ενέργειας. Εκεί βρίσκεται και η ρίζα του προβλήματος, στο ότι, δηλαδή, η ενέργεια σήμερα είναι εμπόρευμα, ενώ αντίθετα η ανάγκη χρήσης της αναδεικνύει ότι πρέπει να είναι κοινωνικό αγαθό. Κοινωνικό αγαθό όπως ακριβώς και η υγεία, που τραγικά αντιληφθήκαμε μέσα στην πανδημία τις συνέπειες από την ιδιωτικοποίησή της.